Menopoz Nedir?

Menopoz adetten kesilme adetin durması anlamına gelip en az 12 aylık adetsiz dönem sonrası için kullanılan bir terimdir. Yakınmalar adet kesilmeden aylar hatta yıllar önce başlayabilir ki bu döneme perimonopoz (menopoza yakın dönem) denir.  Genellikle 45-55 yaşlar arasında görülür. Erken menopoz 40 yaş altında görülen menopoz olup %1 oranında görülür.

Menopoz Belirtileri Nelerdir?
Kadından kadına değişen şiddette;

• Ateş basması
• Terleme
• Çarpıntı
• Uyku bozukluğu
• Dikkat dağınıklığı
• Cinsel isteksizlik
• Vajen kuruluğu menopozdan aylar yıllar önce başlayıp menopoz yerleştikten sonra ortalama 4 yıl daha sürer. Daha kısa veya uzun da sürebilir ve şiddeti kişiye göre değişir.

Menopoz ilerledikçe kemik erimesi ve vajen kuruluğu artar.

Menopoz Neden Olur?
Kızların ilk adetlerini gördükleri 13-14 yaşlarında her yumurtalıkta 500.000 olmak üzere sepetlerde toplam bir milyon yumurtayla doğurganlık çağına başlarlar. Genellikle bir ay birinden diğer ay diğerinden sırayla her ay 60-70 yumurta harcanarak gelir. Sepetlerde yumurta bitmeye başlayınca yumurtalardan salgılanan kadınlık hormonları azalmaya başlar ve menopoz yakınmaları eşlik eder.
Beynin tam ortasındaki genelkurmay başkanlığı gibi olan hipofiz bezi yumurtalıklara hormon salgılanmasını emretmesine rağmen emir yerine gelmemeye başlayınca FSH denilen hormon artmaya başlar. FSH 35’in üzerine çıktığında adetler kesilmese dahi menopoz hormonal olarak başlar. Adetlerin kesilmesiyle devam eder.

Menopoz Tedavi Edilmeli midir? 
Menopoza giren kadın yol ayırımındadır; ya geleneksel büyükannelerinde olduğu gibi ilaçsız yakınmaları yenmeye çalışacak ya da hormon kullanarak kaliteli bir yaşam sürecek. Aynı yaşta homon almayan kadın hareket etmekte bile zorlanırken hormon alan kadın zorlu tarihi geziler dahi yapabilir.
Menopoz tedavisi; ağrı kesiciler, antibiyotikler gibi kısa sürede sonuç alınan bir tedavi değildir ve etkisini uzun yıllar sonra bekleriz. Bu da tedavinin kullanımında sabır gerektirir.

Menopozda Hormon Tedavisi Ne İçin Gereklidir?
Bugün için ateş, basması, terleme, çarpıntı, uyku bozukluğu, dikkat dağınıklığı ve cinsel isteksizliği önleyecek en etkili tedavi menopozda hormon tedavisi (MHT) kullanımıdır.
Bunu yanında menopoza girmiş kadınlarda görülen kemik erimesi için hormon aynı derecede etkili iken başka ilaçlar da verilebilir.
Eskiden söylendiği gibi kalp ve damar hastalıklarına hormonun yaralı olduğu kanıtlanamamıştır.

Menopozda Hormon Tedavisi Zararlı mıdır?
Yaşamda kalite arttıkça bazı bedeller ödenmesi gerekir ki menopoz tedavisi de aynıdır. 2002 Yılında MHT’nin çok zararlı olup meme kanseri ve felçlere neden olduğunu gösteren çalışmayla (WHI çalışması) menopozdaki kadınlar hormon almazken doktorlar da önermemeye başlamışlardı. 2004’te aynı çalışmacılar sonuçlarının aynı olmadığı konusunda özür dileyen yazı yayınladılar ancak kimse ilgilenmedi.
2012’de NAMS (Kuzey Amerika Menopoz Derneği) on yılda hormon almayan kadınlardaki sonuçlara bakarak bir deklarasyon yayınladı ve 2013’te Dünya’nın tüm menopozla ilgili dernekleri MHT ile ilgili görüş birliği yayınladılar.
Buna göre 50-59 Yaş genç menopozlu kadınlarda 5-10 yıllık hormon kullanımında meme kanseri ve inmeler açısından bir fark olmadığı gösterildi.
Menopozda rahimi alınmamış kadınlarda tek başına estrojen verilmesi rahim içi zarı kanseri riskini artırır. Bu nedenle rahimi var olan kadınlarda menopozda hormon tedavisi doğurganlık çağındaki hormon düzenini taklit eden; eksileni tam yerine koyan estrojen ve progesteron içeren ilaçlar verilmelidir. Böylece rahim içi kanseri riski artırılmamış olur.

Menopozda Kemik Erimesinden Korunmak İçin Başka Ne Yapabilirim?
Belirtildiği gibi MHT kemik erimesinde de en etkili tedavidir.
Bunun dışında;

• Düzenli egzersiz
• Kalsiyum içeren meyve-sebze, az yağlı süt ve yoğurt tüketimi
• Güneşlenme
• Sigara içiyorsanız sigara içiminin bırakılması, alkolün azaltılması
• Kalsiyum ve D vitamini kullanımı sizi kemik erimesinden koruyacaktır.

Sonuçta Menopozda Hormon Tedavisi Önerileri Nelerdir?

• Bir kadının MHT kullanma isteği kişisel durumuna, özellikle menopozal yakınmalarının şiddetine ve bu yakınmaların yaşam kalitesi üzerindeki etkisine bağlı olarak değişecektir. 50-59 yaşları arasındaki genç menopozdaki sağlıklı bir kadın için MHT kullanımı ile ilgili belirtilmesi gereken mutlak riskler düşüktür.
• Menopozda hormon tedavisinin kullanımında tedavinin bireyselleştirilmesi kilit öneme sahiptir. Kadının sağlığını, yaşam önceliklerinin kalitesini ve bunlar kadar toplardamar tıkanıklığı riski, kalp damar hastalığı riski, inme ve meme kanseri gibi kişisel risklere göre tedavi bireyselleştirilmelidir.
• Tedavi için önerilen süre kombine estrojen ve progesteron tedavisi ile tek başına estrojen tedavisi için değişiklik göstermektedir. Estrojen ve progesteronun birlikte ortalama 5 yıl kullanımında meme kanseri riski artmaz iken tek başına estrojen tedavisinde ortalama 7 yıllık kullanım güvenli bulunmuştur.
• Estrojen tedavisi dış cinsel organlar ve vajende kuruluk belirtilerinin en etkin tedavisidir. Sadece vajinal kuruluğun var olduğu durumlarda düşük doz, vajinal estrojenler önerilmektedir.
• MHT için uygun olan ve erken menopoza giren kadınlar en az ortalama doğal menopoz yaşına (51 yaş) gelinceye kadar MHT kullanabilirler. Daha uzun kullanım, yakınmaların durumuna göre düşünülebilir.

Alternatif Tedaviler Var mıdır?
MHT kullanılması mümkün olmayan kadınlarda yakınmalarına göre verilebilecek doğal destek ürünleri vardır.