Anormal Rahim Kanamaları

Adet kanamasının yedi güne kadar sürmesi normaldir. Eğer adet aralıkları düzenli değilse, kanama süresi normalden uzun ve miktarı fazla ise anormal rahim kanaması oluşabilir. Bu bölüm, anormal rahim kanama nedenlerini, nasıl tanı konacağını, nasıl tedavi edileceğini açıklayacaktır.
Adet dönemi sırasında yumurtalıklardan salgılanan östrojen ve progesteron hormonu rahmin iç yüzeyini kaplayan rahim içi zarı (endometrium) dediğimiz tabakada değişikliklere neden olur. Her ay, adetin başlamasından yaklaşık 12-14 gün sonra yumurtalıklardan herhangi birisinden yumurta serbest bırakılır. Bu olaya yumurtlama adı verilir. Yumurta en yakın tüpden birisinin içeri girerek sperm ile dölleneceği yere ulaşmaya çalışır. Eğer yumurta döllenmez ise gebelik oluşmaz ve hormon düzeyleri azalmaya başlar. Bu azalma devam edince rahim içi zarı dökülecektir. Bu dökülme aylık adet kanaması (Menstruasyon=Regl) dönemini ifade eder “Rahmin Gözyaşları”.
Adet dönemi kanama döneminin ilk gününden itibaren başlar ve gelecek adet döneminin ilk gününe kadar devam eder. Adet dönemi yaklaşık 28 gün sürer, fakat bundan daha uzun ve kısa olabilir. Eğer bir adetin başından diğer adetin başına 38 günden daha fazla veya 24 günden kısa ise anormal olarak düşünülmelidir. Adet döneminin, 3 normal dönem boyunca ya da 6 ay boyunca olmamasına amenore denir. Normal olmayan bu durumun, çeşitli nedenleri olabilir. Eğer adet döneminiz gecikir ise doktora başvurmanız gereklidir.

Anormal rahim kanaması deyince ne anlamalıyız?
· Adet dönemleri arasındaki kanamalar
· İlişkiden sonra olan kanamalar
· Adet döneminin herhangi bir zamanında olan damlama tarzında kanamalar
· Adet kanamasının normalden fazla veya uzun olması
Anormal kanama herhangi bir yaşta olabilir. Kadının hayatında adet dönemlerinin anormal sayılabilecek şekilde düzensiz olduğu bazı dönemler vardır. Adet döneminin ilk başladığı 9-16 yaşlar arasındaki adet dönemleri, böyle olup düzenli değildir. Yaklaşık 35 yaş gibi çok erken zamanda başlayabilen ve yaklaşık 50 yaş civarına kadar devam eden menopoza yakın dönem de böyle bir süreçtir Bu dönemde her adet döneminin giderek kısalması normaldir. Aynı zamanda adetlerin gecikmesi ve kanamanın azalması bu dönemde normal olabilir. Ama kanamanın fazla olması her şekilde araştırılmalıdır.

Nedenleri Nelerdir?
Anormal kanamanın birçok nedeni vardır. Doktorunuz bulunduğunuz yaş gurubunda en sık görülen anormal kanama nedenlerini kontrol ederek kanama nedeninizi daha kolay saptayabilir. Bu nedenlerin bazıları ciddi olmayıp kolayca tedavi edilebilir. Bazıları ise ciddi olabilir. Mutlaka hepsi kontrol edilmelidir. Bazı kadınlardaki anormal veya fazla kanamanın nedeni hormonal olabilir. Bu durum belli hormonların, vücut tarafından fazla veya az üretilmesi ile ilişkili olabilir. Bazen de troid bezindeki sorunlar (guatr) ya da bazı ilaçların kullanımına bağlı olarak ortaya çıkabilir.
Anormal kanama varsa muhakkak gebelikle ilgili problemlerin olmadığı gösterilmelidir. Yani; düşük, dış gebelik gibi nedenlerin olmadığı gösterilince anormal rahim kanaması denilebilir.

Anormal Rahim Kanamalarının sebepleri İngilizce PALM (Avuç içi) ve COEIN (Bozuk para) kısaltmasıyla özetlenebilir. Başlıklar İngilizce bu kelimelerin harflerini içerir. Şöyle ki;

Tanı Nasıl Konulur?
Anormal rahim kanaması tanısını koymak için kanamanın şekli, ki,şisel veya ailesel sağlık geçmişiniz son derece önemlidir.
Bu nedenle;
· Geçmişteki veya şimdiki hastalıklar
· Kullanılan ilaçlar
· Doğum kontrol hapı kullanımı
· Vücut ağırlığı, yeme ve egzersiz alışkanlıkları, stres düzeyi sorgulanır.
Bu öyküden sonra muayene sonuçlarına göre öncelikle PALM başlığındaki hastalıklardan birisinin var olup olmadığı araştırılmalıdır. Bunlardan hiçbirisi yoksa COEIN başlığı altındaki nedenlerei araştırmak için testler yapılmalıdır.
PALM başlığı altındaki hastalıkları gösterebilmek için; vajinal ultrason, polipten şüphelenilirse sonohisterografi=salin infüzyon sonografi (SIS) denilen rahim içerisine serum verip vajinal ultrason, rahim içerisinden küretaj veya özel aletlerle biopsi alınması ve histeroskopi denilen ışıklı bir aletle rahim içerisine girilip bakılması gerekebilir.
COEIN başlığı altındaki hastalıkları gösterebilmek için; kanama bozukluklarını veya hormon durumunu gösteren kan tahlilleri gerekebilir.

Tedavi Seçenekleri Nelerdir?
Anormal rahim kanamalarının tedavisi; kişinin yaşı, kanamanın şiddeti, çocuk isteyip istemediği gibi kişisel nedenlerin yanında kanmanın nedenine bağlı olarak değişir.
Doğum kontrol hapları ve hormonlu rahim içi araç en etkili tedavi şekilleridir. Doğum kontrol haplarında doğal adet düzenini taklit eden hap en etkili olanıdır. Adetin ikinci yarısında 10-12 gün kullanılan progesteron denilen hormonların etkisi yoktur.

PALM başlığındaki hastalıkların çoğunda ameliyat gerekebilir.

Hormonlar Zararlı mıdır?
Anormal rahim kanamasında hormon kullanılması gerekirse yine çocuk isteyip istemediğinize ve kanamanın şiddetine bağlı olarak hormon içeren herhangi bir ilaç veya yöntem uygulanabilir.
Doğum kontrol hapları veya hormon içeren diğer haplar (progesteronlar) ilaca başlanılan ilk bir-iki ay iştah açabilir. Bir-iki ay diyet yapılır gibi dikkat edilirse iştah normale döner. İlaç kilo aldırmaz, iştah açar! Sigara içenlerin sigarayı bırakması önerilir. Hormon ilaçlarıyla sigara içimi yan yana gelirse damarlarda pıhtı atma ihtimali dört kat artar.
Doğum kontrol hapı kullanımında en büyük fayda yumurtalık kanserinden %40 korunma olmasıdır.
Hormon içeren tıbbi tedavilerde (haplar ve hormonlu rahim içi araç) başlangıçta birkaç ay düzensiz kanmalar lekelenme tarzında olabilir. Bu yakınmalar birkaç ayda geçecektir.

Hormon dışı ilaçlar kullanılabilir mi?
Adet ağrısını gidermekte kullanılan steroid içermeyen ağrı kesiciler az da olsa fayda sağlayabilir. Aşırı kanamalı genç kız veya kadınlarda acil kanama durdurucu olarak sadece dört gün kullanılabilen ilaçlar vardır. Bu acil durum ilaçları sadece kanamayı o sırada kesmek için kullanılır, tedavinin devamında nedene göre karar verilmelidir.

Ameliyat Ne Zaman Gerekir?
Poliplerin tümünün çıkartılması gerekmektedir. Çünkü nadir de olsa tabanında kanser var olabilir. Bu küretaj veya histeroskopi ile yapılabilir. En etkili yöntem histeroskopidir. Çünkü küretajda görmeden kökü kazınmadan yapılırken histeroskopide görerek tamamı alınmaktadır. Ancak polipler tekrarlayabilir.
Myomlarda ameliyat sadece sorun varsa yapılır. Yani; kanama çoksa, myom baskı yapıyorsa, kısırlığa neden oluyorsa veya hızlı büyüyorsa ameliyat gereklidir. Yoksa her myom ameliyat gerektirmez.
Kanser varlığında ameliyat kaçınılmazdır.
Sadece rahim içi bozukluğuna bağlı kanama varsa ve ilaçlara cevap vermiyorsa rahim içi zarı değişik yöntemlerle yakılabilir. Bu işlem; elektrik, lazer veya ısı yöntemleriyle yapılabilir.
Anormal rahim kanamasında ilaç tedavilerine cevap yok ve yeterli çocuğu var olan menopoza yakın kadınlarda en kesin çözüm rahmin alınmasıdır. Rahim alınması Türk kadınında kadınlığın sona erdiği endişesi yaratır. Halbuki sadece adet görülmez ve çocuk sahibi olunamaz. Rahim alırken tüplerin alınması şarttır ancak yumurtalıklarda sorun yoksa alınmamalıdır. Hormonları salgılayan yumurtalık olduğundan yumurtalıklardan en az biri korunursa menopoz şikayetleri olmaz ve cinsel ilişkide de sorun yoktur.
Histerektomi (rahmin alınması) anormal kanamanın tedavisinde sıklıkla kullanılan bir başka girişimdir. Kadın bundan sonra gebe kalamayacaktır. Tedaviye karar vermeden önce bu seçeneklerin düşünülmesi gerekir.

Not: Akış şemasındaki grafik bu sekiz çalışmanın 6 aylık tedavi sonuçlarını içermektedir: Sayed GH, Int J Gynecol Obstet 2011; Tang GW, Contraception 1995; Xiao B, Fertil Steril 2003; Reid PC, BJOG 2005; Shabaan MM, Contraception 2011; Milsom I, AJOG 1991; Fraser IS, Eur J Contracept Reprod Health Care 2011; Lukes AS, Obstet Gynecol 2010